Ukraiński sektor IT zyskuje coraz większe uznanie jako liczący się gracz na światowym rynku

Pomimo wyzwań wynikających z wojny, ukraińska branża IT wykazała niezwykłą odporność, utrzymując swoje działania i kontynuując wzrost. Konstantin Vasyuk, dyrektor wykonawczy IT Ukraine Association, dzieli się spostrzeżeniami dotyczącymi tego, w jaki sposób sektor nie tylko radzi sobie z trudnościami, ale także zdobywa międzynarodowe uznanie i kontynuuje rozwój poza granicami kraju.

Wiktor Doktór, Pro Progressio: Przed wybuchem wojny ukraiński sektor cyfrowy był jedną z wizytówek kraju, a wielu ekspertów nazywało ukraińską branżę ICT „wschodzącym tygrysem Europy”. Przed wojną sektor osiągał rewelacyjne wyniki – w jaki sposób potrafił je utrzymać, a także kontynuować działalność na wysokim poziomie wydajności, oraz jaki jest jego obecny stan?

Konstantin Vasyuk, IT Ukraine Association: To prawda. Przed wybuchem pełnoskalowej inwazji w 2022 r. ukraińska branża IT rosła na poziomie 25–30% rocznie, generowała ponad 4% ukraińskiego PKB oraz stała się jednym z największych eksporterów usług technologicznych w Europie. Powód jest oczywisty – Ukraina oferuje świetne możliwości uzyskania wysokiej jakości edukacji przez ogromną liczbę osób, które chcą rozpocząć karierę w IT. Oraz, o czym wie już cały świat, naszego drive’u po prostu nie można zatrzymać. Ogromne poświęcenie i zaangażowanie pracowników branży IT powoduje, że potrafi ona sprostać wyzwaniom stawianym przez wojnę, co przekłada się na przychody z eksportu w wysokości 7,4 mld USD. To z kolei oznacza, że w porównaniu z ostatnim, przedwojennym rokiem, sektor IT urósł o 10%.

Wyniki pierwszego kwartału 2023 r. jasno pokazują, że sytuacja jest stabilna, a prognozy wskazują, że taką pozostanie. Być może ukraińska branża IT jest dla kogoś odkryciem, ale mnie nasza odporność w ogóle nie zaskakuje. Od zawsze była to branża gotowa na różne sytuacje. Ostatnie lata, a zwłaszcza okres pandemii COVID-19, nauczyły nas, że gotowość na różne scenariusze oraz umiejętność adaptacji mają kluczowe znaczenie dla odniesienia sukcesu. Pomimo wyzwań, ukraińskie firmy IT wykazały zdolność adaptacji do zmieniających się warunków, a także umiejętność rozwoju w ewoluującym środowisku.

Wojna zmusiła branżę IT do poszukiwania możliwości rozwoju poza granicami kraju. Do których państw przeniosło się najwięcej firm i specjalistów IT pochodzących z Ukrainy?

Wojna w naszej ojczyźnie głęboko zmieniła życie obywateli Ukrainy. Początkowo rodziny szukały schronienia, przenosząc się do różnych regionów oraz krajów sąsiednich. W 2022 r. niemal 71% firm IT przeprowadziło nieplanowaną relokację. W pierwszej dziesiątce państw, do których te firmy się przeniosły, znalazły się Polska, Niemcy, USA, Portugalia, Bułgaria, Czechy, Rumunia, Mołdawia, Hiszpania i Kanada.

Niemniej, w miarę stabilizowania się sytuacji, dużo ludzi wróciło do swoich domów. W chwili obecnej znaczna część terytorium Ukrainy, z wyjątkiem regionów frontowych i przyfrontowych, cieszy się względnie normalnym, codziennym życiem. Aż 81,5% firm IT, które relokowały swoje operacje za granicę, nadal planuje powrót na Ukrainę – ale dopiero, gdy zniesiony zostanie stan wojenny, a działania wojenne całkowicie ustaną. Wymuszona migracja oznacza jednak także coś innego: nasz sektor IT stał się ambasadorem ukraińskiego biznesu za granicą. Jestem przekonany że kontakty, które teraz wypracowaliśmy (i to nie tylko w krajach wymienionych powyżej!) przetrwają całe lata. Na przykład 8 ukraińskich firm – członków IT Ukraine – połączyło siły, zaprezentowało swoje usługi na jednym, wspólnym stoisku i tym samym zadebiutowało na rynku irlandzkim podczas Dublin Tech Summit.

Obecnie, IT Ukraine pracuje nad otwarciem przedstawicielstwa w Wielkiej Brytanii. Ukraińskie firmy są dobrze znane na tym rynku, byliśmy partnerami wielu tamtejszych organizacji i dlatego uważamy, że nadszedł czas, aby zaznaczyć swoją obecność na oficjalnej, biznesowej mapie tego kraju. Zasięg ukraińskich działań jest coraz większy, co pokazuje, że nasze kompetencje są cenione.

Wygląda na to, że uznanie oraz zaufanie do ukraińskiej branży IT powoduje, że odnosi ona sukcesy bez względu na lokalizację. Jaka jest Wasza strategia zagranicznej ekspansji? W oparciu o jakie kompetencje/wartości/obszary zamierzacie nawiązywać długoterminowe relacje biznesowe na Zachodzie?

Zasadniczo nic się nie zmieniło: ukraińska społeczność IT z powodzeniem współpracuje z zachodnimi partnerami. Cechuje nas nie tylko profesjonalizm, ale także wyjątkowa elastyczność i umiejętność dostosowania się do każdych okoliczności oraz warunków działania. Ukraińska branża IT w ubiegłym roku nie straciła partnerów i zachowała uprzednio zbudowane zaufanie dzięki profesjonalizmowi oraz umiejętności zarządzania ryzykiem – czyż to nie najlepsze potwierdzenie jakości realizowanych przez nas projektów?

W tej chwili IT Ukraine aktywnie rozwija międzynarodowy wektor swoich działań. Chcemy jednocześnie stać się punktem wejścia na rynek ukraiński dla firm z zagranicy, a także wesprzeć ukraińskie firmy technologiczne we właściwej prezentacji na rynkach zagranicznych i globalnej ekspansji. To jest też powód, dla którego wsparcie ze strony naszych partnerów jest niezbędne. Ukraiński sektor IT wkracza w nowy etap rozwoju i zyskuje uznanie jako liczący się gracz na światowym rynku – promocja jego ekspansji jest więc niezwykle istotna. Patrzymy na to dwutorowo, ponieważ z jednej strony wiąże się to z dalszym inwestowaniem i lojalnością wobec naszych, ukraińskich firm; ale pracujemy również, aby nakłaniać nowych partnerów do nawiązania współpracy z ukraińskimi usługodawcami.

Bądźmy szczerzy – współpraca z ukraińskimi firmami ma ogromne znaczenie, ponieważ podjęły one wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ciągłości biznesowej. Wsparcie społeczności międzynarodowej jest obecnie kluczem do utrzymania branży i zapewnienia jej przetrwania.

Wróćmy na chwilę do realiów, w jakich na co dzień funkcjonują firmy na Ukrainie. Rosyjska inwazja postawiła przed sektorem cyfrowym szereg wyzwań, w tym m.in. zniszczenie infrastruktury. Jak w warunkach, naznaczonych alarmami bombowymi, przerwami w dostawie prądu i zakłóceniami Internetu, radzi sobie sektor, którego działalność opiera się przecież na (niemal ciągłym) byciu online? Jaka rola przypada firmom IT w utrzymaniu niezakłóconego dostępu do kluczowych usług i/ lub aplikacji?

Ukraiński sektor IT odpowiedział w sposób naprawdę wyjątkowy i poradził sobie z tym, co bez wątpienia można określić mianem jednego z najtrudniejszych wyzwań w historii, czyli działaniem w czasie wojny. Nasza branża technologiczna robi wszystko, co w jej mocy, aby zapewnić maksymalną gotowość – nie tylko na wyzwania, które wymieniłeś, ale także na te obecnie nieznane. Będąc w pełnej, dwudziestoczterogodzinnej gotowości, firmy wdrażały nadzwyczajne środki, gdy sytuacja tego wymagała: zakup generatorów do przestrzeni roboczych? Zrobione. Korzystanie ze zróżnicowanej sieci dostawców Internetu i Starlinks? Nie ma problemu. Przeniesienie kluczowych systemów do chmury? Jasna sprawa. Na pewno nie zmienimy naszego podejścia, ponieważ rozwój musi trwać bez względu na warunki. Zatem krok po kroku i zawsze mając baczenie na to, „skąd wieje wiatr”, firmy wciąż aktualizują i dostosowują swoje plany ciągłości biznesowej, aby były one skuteczne względem okoliczności zmieniających się przecież z dnia na dzień.

Wojna wywarła przemożny wpływ na ukraińską branżę IT i spowodowała relokację części wysoce wykwalifikowanych specjalistów do krajów zachodnich w poszukiwaniu bardziej stabilnych warunków. Jakie kroki podjęło IT Ukraine, aby zaradzić wynikającemu z tego niedoborowi specjalistów IT w kraju?

Prawdę mówiąc, to wyjechało niewielu i byli to tylko ci, którzy mieli ku temu powody. Większość informatyków pozostała w kraju, dostosowując się do trudnych, wojennych warunków i pracując nad wdrażaniem projektów w firmach oraz wspierając kraj w ramach wolontariatu w walce toczonej na frontach informacyjnym oraz cybernetycznym. IT Ukraine prowadzi stały dialog z władzami w sprawie rezerwowania krytycznie potrzebnych fachowców (tych, którzy nie posiadają deficytowych dla wojska specjalności).

Pracujemy również nad tym, aby specjaliści IT mieli możliwość krótkich wyjazdów zagranicznych w celu negocjacji z partnerami i klientami w sprawach bieżących oraz planowanych projektów. W ubiegłym miesiącu najbardziej wpływowe klastry IT z czternastu regionów kraju połączyło siły z naszym stowarzyszeniem w ramach partnerstwa strategicznego. To działanie ma na celu zapewnienie branży spójnego głosu. Przyczyni się także do rozwoju technologii informatycznych na Ukrainie, pomoże chronić wspólne interesy ukraińskich firm IT w rozmowach i negocjacjach z władzami państwowymi oraz będzie promować nasz sektor na arenie międzynarodowej.

Szczególna rola przypadnie tutaj IT Ukraine, bowiem nasze stowarzyszenie będzie kierować wspólnymi pracami klastrów nad rozwiązaniami w zakresie udzielania zezwoleń na czasowe, krótkoterminowe wyjazdy specjalistów za granicę w celu negocjacji obecnych i potencjalnych kontraktów, a także w zakresie rezerwowania specjalistów IT na potrzeby wojska, kwestii podatkowych, współpracy z władzami państwowymi itd. Głęboko wierzymy, że decyzja o połączeniu naszych wysiłków przełoży się na większe możliwości wpływu na kierunki rozwoju ukraińskiej gospodarki i bardzo szybko się zwróci.

Skupmy się na moment na zagadnieniach związanych z wojną cybernetyczną. Według dziennika The Guardian, Ukraina doświadczyła trzykrotnego wzrostu cyberataków w 2022 r. Często słychać też o doniesieniach wielu organizacji oraz instytucji rządowych w innych krajach, które stały się celem ataku rosyjskich hakerów. Czy możesz omówić skuteczne strategie lub najlepsze praktyki wdrożone przez Ukrainę w celu złagodzenia skutków cyberataków? Czy wyciągnęliście wnioski, którymi teraz możecie dzielić się z innymi państwami lub organizacjami stojącymi przed podobnymi wyzwaniami?

Tylko nieustanne zaangażowanie, focus oraz staranność przełożą się na skuteczny system cyberbezpieczeństwa. Utrzymanie takiego systemu jest ciągłym procesem, który wymaga permanentnej uwagi, aby efektywnie przeciwdziałać stale zmieniającym się cyfrowym zagrożeniom. Kluczowym elementem, zapewniającym skuteczną ochronę wrażliwych danych i systemów, jest bycie proaktywnym; mam na myśli prowadzenie regularnego monitoringu, aktualizowanie i dostosowywanie środków bezpieczeństwa. Organizacje muszą wykazywać się elastycznością i proaktywnością, stale analizować i wzmacniać protokoły bezpieczeństwa – tylko w ten sposób mogą eliminować pojawiające się luki w zabezpieczeniach.

W kwietniu mieliśmy ogromną przyjemność i zaszczyt podpisać protokół ustaleń (MoU) pomiędzy IT Ukraine Association i Pro Progressio. Czego oczekujecie od tej inicjatywy?

Należy wspomnieć o trzech głównych punktach. Przede wszystkim oczekujemy, że to porozumienie znacznie rozszerzy nasz zespół ekspertów, co przyczyni się do wzajemnego rozwoju naszych organizacji. Po drugie, jesteśmy bardzo zainteresowani i chcemy czerpać z modelu rozwoju, który od lat i z sukcesami stosuje Pro Progressio. Jako IT Ukraine posiadamy bogate doświadczenie w elastycznej restrukturyzacji i działaniu w trudnych, kryzysowych warunkach. Chętnie podzielimy się naszą wiedzą w tym zakresie. Po trzecie – last, but not least – jesteśmy również przekonani, że stworzenie wspólnej platformy pozwoli nam już w niedalekiej przyszłości realizować wiele fantastycznych projektów.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

Artykuł pochodzi z magazynu:
FOCUS ON Business #11 lipiec-sierpień (4/2023)